آموزه های اخلاقی ،تربیتی، دینی کودکان

مقصود حضرت علی علیه‏السلام از این که فرزندان خود را با توجه به آداب زمان تربیت کنید، چیست؟ در یکی از حکمت‏های منسوب به امام علی علیه‏السلام آمده است: لا تقسروا اولادکم علی آدابکم فانهم مخلوقون لزمان غیر زمانکم. " 1 ". فرزندانتان را به انجام آداب خودتان واندارید؛ زیرا آنان برای زمانی، غیر از زمان شما آفریده شده‏ اند. در زبان عربی، «قسر» با حرف جر «علی» به معنای واداشتن می‏آید و حضرت می‏فرماید: فرزندان خودتان را به انجام آداب و رسومی که خود داشته‏اید، مجبور نکنید؛ زیرا آداب و رسوم تغییر می‏کند؛ برای مثال، زمان کودکی والدین، تحصیل دختران یا کارهای اجتماعی آنان مرسوم نبود؛ اما این ک...

علت تبعیض قائل شدن والدین بین فرزندان چیست و آیا این کار نادرست است؟  والدین، به عللی بین فرزندان تبعیض قائل می‏شوند که عبارتند از: 1. سن کودکان: به طور معمول، فرزند کوچک‏تر، بیشتر مورد توجه است. 2. جنس کودکان: به دختران بیشتر از پسران توجه می‏شود. 3. فرزند اول: فرزند اول، بیشتر مورد توجه است. 4. رفتار فرزندان: پدر و مادر، فرزندان آرام‏تر را بیشتر دوست دارند و توجهشان به آنان، افزون‏تر است. 5. وضعیت والدین در کودکی: اگر مادر در کودکی مورد توجه نبوده است، اکنون به دختر خود بیشتر توجه می‏کند یا اگر فرزند بزرگ خانواده بوده و بین او و فرزند کوچک تبعیض قائل می‏شده‏اند، اکنون از فرزند بزرگ، جانبداری می&...

نقش کدام یک از پدر یا مادر در تربیت فرزند، بیشتر است؟ به طور طبیعی، پسر از پدر، و دختر از مادر الگو می‏گیرد؛ اما به دو دلیل، نقش مادر بیشتر است: 1. رابطه‏ی عاطفی فرزند (چه دختر و چه پسر) با مادر، از رابطه با پدر افزون‏تر است؛ 2. کودک (چه دختر و چه پسر) بیشترین زمان دوران کودکی را با مادر صرف می‏کند. براساس یک محاسبه، کودک از لحظه‏ی تولد تا پایان دوران کودکی (12 سالگی) 95 هزار ساعت زندگی می‏کند. از این 95 هزار ساعت، 5 هزار ساعت در مدرسه و 5 هزار ساعت دیگر در کوچه و محله (غیر خانه و مدرسه) است، و بقیه، یعنی 85 هزار ساعت دیگر را مستقیم یا غیر مستقیم در دامان مادر به سر می‏برد؛ بنابراین، نقش مادر، مهم‏تر است. ...

هماهنگی پدر و مادر در تربیت فرزند، چقدر اهمیت دارد؟ یکی از مهم‏ترین مسائل مربوط به تربیت فرزند، هماهنگی پدر و مادر است. تربیت، مانند پرنده‏ای است که برای پرواز به دو بال نیاز دارد. اختلاف والدین در تربیت فرزند (استفاده از تنبیه بدنی، سختگیری، حضور در اردوها، محافل مذهبی و...)، کودک را دچار تعارض می‏کند. وقتی پدر یک مبنا دارد و توصیه‏ای می‏کند و مادر مبنایی دیگر دارد یا بالعکس، کودک مجبور است، یکی را بپذیرد و چون پدر و مادر، هر دو را دوست دارد، توان انتخاب یکی را نخواهد داشت و دچار التهابی درونی و تعارض می‏شود. در صورت اختلاف مبنایی در تربیت فرزند خود، با گفت و گو و تبادل اندیشه، به مبنا و شیوه‏ای واحد برسید. ت...

چرا برخی کودکان به آموزش‏های دینی بی‏توجهی می‏کنند؟ مهم‏ترین عامل برای بی‏توجهی کودکان به آموزش‏های دینی، عدم زمینه‏ سازی والدین است. همان گونه که نقاشی بدون رنگ زمینه، و کشاورزی بدون شخم زمین مطلوب نیست، آموزش دینی نیز بدون زمینه بازده ندارد. برای فراهم ساختن زمینه‏ی آموزش، توجه به نکاتی لازم است: 1 . ارتباط کلامی مناسب: با توجه به این که یکی از راه‏های آموزش ارزش‏های دینی، استفاده از سخن است، حتما باید از سخنی نرم و بیانی شیوا استفاده شود، صدای بلند، به ویژه اگر با خشونت همراه شود، سبب بی‏توجهی کودک به آموزش دینی خواهد شد. 2 . وضعیت ظاهری مناسب: ظاهر آراسته، لباس مناسب، موی شانه زده، د...

مقصود از «روش الگویی» در تربیت دینی چیست؟ روش الگویی، یعنی الگوها (پدر، مادر، معلم، مربی و...) خوب باشند؛ به مسائل دینی و انسانی اهمیت دهند؛ عباداتشان را به موقع و با کیفیت انجام دهند؛ در خدمت به دیگران بشتابند؛ حقوق دیگران را رعایت کنند؛ به بزرگسالان احترام بگذارند؛ از محرمات الاهی بپرهیزند؛ اهل راز و نیاز با خدا باشند و.... اگر چنین شود، خود بهترین آموزش است. والدینی که خود به ارزش‏ها عمل می‏کنند، نیاز چندانی به گفتار و تذکر ندارند، و اگر عمل نکنند، گفته‏هایشان هیچ گونه اثری نخواهد داشت. خشک ابری که بود ز آب تهی‏ ناید از آن صفت آب دهی‏ اگر خشک ابری بدون باران باشیم، چگونه می‏توانیم بر سر دیگ...

بهترین سن برای آموزش‏های دینی چه زمانی است؟ بهترین زمان برای این امر، دوران نونهالی است؛ چرا که فطرت خداجویی نونهالان دست نخورده است و این، کار مربی را بسیار ساده می‏کند. حضرت علی علیه‏السلام خطاب به فرزند بزرگوارش می‏فرماید: و اجمعت علیه من ادبک... و انت مقبل العمر... ذونیة سلیمة و نفس صافیة. و بر ادب آموختن تو همت گماشتم...؛ در حالی که کودک... و دارای نیتی سالم و نفسی پاک بودی. در جای دیگری می‏فرماید: فبادرتک بالادب قبل ان یقسو قلبک و یشتغل لبک. من به تربیت تو پرداختم پیش از آن که دلت سخت، و فکرت مشغول شود. قلب کودک، چونان زمین خالی است که هر بذری را در آن بریزید، رشد خواهد کرد: قلب الحدث کالارض...

آیا استفاده از زمان و مکان خاص در تقویت روحیه‏ی دینی کودکان نقش دارد؟  توجه به موقعیت زمانی و مکانی خاص در تقویت روحیه‏ی دینی و برای آموزش ارزش‏ها بسیارمهم است. توصیه می‏کنم برای القای آموزه‏های دینی، از بهترین زمان و مناسب‏ترین مکان‏ها استفاده کنید. بهترین زمان، زمان شادابی کودک است.هنگام خستگی،خواب‏آلودگی،و اضطراب کودک، ارزش‏های دینی را به او القا نکنید. القای ارزش‏ها در این موقعیت‏ها، نه تنها تثبیت نمی‏شود، بلکه ممکن است مقاومت روانی کودک را نیز در پی داشته باشد. نشانه‏ های عدم آمادگی کودک را از آثار چهره، رفتار و بهانه‏گیری‏هایش می‏توان فهمید. باید از زمانی استفا...

برای تثبیت آموزه‏های دینی در کودکان،ازچه راهکارهایی می‏توان استفاده کرد؟  برخی والدین شکایت می‏کنند که تا فرزندانشان، کودک هستند، به مسائل دینی توجه دارند؛ اما وقتی سنشان بالاتر می‏رود، آموزه‏های دینی و عمل به آن‏ها در ایشان کمرنگ می‏شود. برای تثبیت آموزه‏های دینی در کودکان باید به این مسائل توجه شود 1. تداوم والدین: تداوم والدین در مسائل دینی و عبادت‏ها (نماز به موقع، نماز با کیفیت، روزه، توجه به حلال و حرام، نگاه، سخن و...) عامل مؤثری در تثبیت آموزه‏های دینی در کودک است. بی‏ توجهی مادر به نماز در ایام عذر شرعی و پدر و مادر به روزه هنگام مسافرت و یا «توریه»  مانعی د...

مقصود از روش القای غیر مستقیم در تربیت دینی کودکان و نوجوانان چیست؟ القای ارزش‏های دینی، تا حدود 6 سالگی، به طور مستقیم، ممکن است؛ زیرا کودکان تا این سن، مقاومت روانی فراوانی در مقابل آموزه‏های دینی ندارند؛ اما از این سن به بعد با توجه به افزایش مقاومت روانی آنان، باید از شیوه‏ی القای غیر مستقیم استفاده کرد. راهکارهای القای غیر مستقیم عبارتند از: 1.داستان: ارزش‏های دینی را می‏توان در قالب داستان (برای کودکان، قصه‏گویی یا قصه‏ خوانی، و برای نوجوانان، هدیه‏ی کتاب‏های داستان) ارائه کرد. این درسی است که قرآن به ما می‏دهد. خدای متعالی در قرآن کریم با داستان حضرت موسی و مرد صالح، درس تواضع و بردباری...